عزاداریهای سنتی هرمزگان

عزاداری برای حضرت امام حسین (ع)، از لحظاتی پس از به شهادت رسیدن آن حضرت آغاز شد: تاریخچه عزاداری برای امام حسین(ع).

در کشور ما نیز، از دیرباز مردم در شهرها و اقوام مختلف، به نحوی عشق و احساسات خود را نسبت به امام حسین (ع) و واقعه کربلا به طرق مختلفی نشان می دادند. مرثیه ثرایی و شبیه خوانی یا تعزیه، شاید عمومی ترین آنها باشد، که در تعزیه، در واقع عزاداری با هنر نمایش آمیخته شده و باعث ایجاد سبکی خاص در نمایش می شود که نمونه آن در ادیان دیگر مانند مسیحیت شاید مراسم عشای ربانی و نمایش های مذهبی مشابه باشد، اما قطعا هیچ یک، تاثیری را که یک تعزیه بزرگ که توسط تعزیه خوانهای قدیمی و حرفه ای گردانده می شود، بر بینندگان ندارد.

این مراسم ها، با تفکیک جغرافیایی به طرز جالبی در نحوه اجرا و محتوا تغییر می یابد. مثلا در استان هرمزگان، شاید نوع تعزیه ای که اجرا می شود با اجرای مشابه آن در استان مازندران تفاوت داشته باشد.

برجسته ترین و مشهور ترین نوع عزاداری در استانهای جنوبی، سینه زنی "واحد" است که در این نوع، متن مرثیه با لحن و ریتم سنگینی توسط نوحه خوان خوانده می شود و مردم با گرفتن کمر یکدیگر و حلقه زدن به دور شخص نوحه خوان، به صورت دایره مانند با حرکات موزون و ریتمی خاص، به سینه زنی می پردازند.

تجربه پر احساسی است واحد. شروع به سینه زدن و چرخیدن می کنید، بعد از حدود نیم ساعت سینه زنی با ریتم تند، واحد اصلی با حال و هوا و ریتمی سنگین شروع می شود و اینجاست که نوحه سرا، همه هنر و احساس خویش را در قالب نواها و کلمات بروز می دهد. خستگی در کار نیست، فقط صدای پر حجم برخورد دستها با سینه هاست، و خم و راست شدن و چرخیدن، و اشکهایی که کم کم در چشم حلقه می زند ...

خورستانیهای مقیم بندرعباس هم مراسم جالبی دارند. به غیر از واحد که در واقع عزاداری خاص مردان است، برپایی سفره حضرت عباس (ع) و شبیه سازی مراسم حنابندان آن حضرت و عزاداریهای بعد از آن، نیز از جمله مراسمی است که زنان این دیار به اجرای آن می پردازند.

مراسم "عَلَم پیغمبر" یکی دیگر از عزاداری های سنتی استان هرمزگان است که می توان آن را هر ساله هنگام محرم در قشم و میناب دید.  روز پنجم محرم، مینابی ها عَلَمٍ بلندی را که منصوب به حضرت محمد (ص) است، آماده کرده و پس از شستشو، آن را با پارچه های مخصوص تزئیین کرده و مسافتی چند صد متری را طی می کنند و در بین راه هم به عزاداری می پردازند. مشابه همین مراسم روز هفتم محرم در جزیره قشم با اندکی تغییر برگزار می شود.

استفاده از هنر غنی موسیقی بندرعباس در عزدارایها انکار ناپذیر است. نواها، شروند ها (نغمه سنتی بندرعباس که به شکل آوازی خوانده می شود.) و ریتمهای محلی، از لحاظ دارا بودن بار احساسی و معنوی، آنقدر غنی و در عین حال انعطاف پذیر و لطیف هستند که به کار گیری آنها در عزاداری، شور و حال خاصی به مجالس و مراسم می بخشد. سیاورشان پست کاملی در این زمینه نوشته و اطلاعات مفیدی را ارائه داده است. اگر خدا بخواهد، به زودی عکس هایی را از عزاداریهای سنتی بندرعباس در وبلاگ خواهم گذاشت.